‘Ik ben in Nederland geboren, moslim en traditioneel opgevoed. Maar wat wil ík zelf meegeven aan mijn kinderen? Ik worstel daar echt mee.’ – Hülya (29)
Platform Jeugd preventie Extremisme en Polarisatie (JEP) heeft deze maand een online tijdschrift over het thema Weerbaar Opvoeden uitgebracht; een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in het weerbaar opvoeden en opvoedondersteuning in migratiecontext. We delen graag het voorwoord van het JEPzine door Trees Pels:
Ouders met een migratieachtergrond lopen tegen allerlei extra opvoedvragen op, naast de alledaagse vragen waar elke opvoeder wel eens voor staat. De meesten willen dat hun kinderen loyaal zijn aan de eigen (religieus-culturele) achtergrond maar tegelijkertijd aarden in Nederland, zich verbinden aan de bredere samenleving. Hoe kun je kinderen meer weerbaar opvoeden in deze zin? Hoe om te gaan met situaties waarin normen en waarden met elkaar botsen? Hoe te reageren als je kind gekrenkt is door ervaringen van uitsluiting, of ineens met extreme ideeën thuiskomt? Ouders (zoals trouwens ook leerkrachten en andere professionals rondom jeugd en gezin) weten zich met dit soort kwesties vaak geen raad. Uit ongemak kunnen zij de zorgen van het kind bagatelliseren, of wegkijken of het kind bestraffen. Kinderen staan er dan alleen voor. Veel onderzoek laat zien dat het ontbreken van steun vanuit het gezin, juist ook bij dit soort vragen van zingeving en identiteit in een wereld met weinig zekerheden, kinderen gevoeliger kan maken voor invloeden van derden, met het risico op marginalisering of radicalisering.
Terwijl steun voor ouders een belangrijke beschermende factor is, vinden zij die bij dit soort opvoedkwesties nauwelijks. CJG’s en jeugdteams hebben hierin nog weinig te bieden aan ouders met een migratieachtergrond. De toerusting van pedagogische professionals is vaak ontoereikend en velen zien het als ‘een vak apart’. Het roept ook onzekerheid op: hoe in gesprek te gaan met ouders over deze thema’s, wat is dan de boodschap die je kan geven? Daarbij komt dat het accent bij de huidige opvoedondersteuning sterk ligt op het hoe, op de techniek van het opvoeden, en niet op het ‘waartoe voeden wij op’. Sinds de 60’er jaren van de vorige eeuw is de waardenopvoeding toenemend een privéverantwoordelijkheid van ouders geworden, waar professionals zich niet in dienden te mengen. De gangbare interventies bieden handvatten voor de dagelijkse opvoeding, maar nauwelijks voor de morele vragen waarover ouders van nu zich het hoofd kunnen breken. De paar interventies die hier wel op inspelen zijn ontwikkeld vanuit migrantenorganisaties en worden nauwelijks door reguliere organisaties aangeboden.
In een tijd waarin het opvoeden voor ouders meer morele dilemma’s oproept, een spannender opgave is door de toenemende diversiteit van de samenleving, is het hoognodig deze lacune te vullen. Dit themanummer laat de resultaten zien van de pilot die een doorbraak beoogde: het op gang brengen van het gesprek over ‘heikele thema’s’ tussen opvoeders onderling en tussen opvoeders en opvoedprofessionals. In vijf gemeenten is geëxperimenteerd met manieren om ouders te bereiken en met hen, sleutelfiguren en professionele en migrantenorganisaties samen te werken om gevoelige opvoedkwesties bespreekbaar te maken. Het ging met vallen en opstaan, niet zo verwonderlijk omdat het zowel ging om inhoudelijke vernieuwing als om samenwerking tussen partijen die soms ver van elkaar af stonden. Maar dit themanummer laat zien dat er mooie resultaten zijn geboekt en werkzame elementen omschreven, tezamen een bron van inspiratie voor andere gemeenten en organisaties die werk willen maken van ondersteuning van ouders bij weerbaar opvoeden.
Lees meer artikelen in het JEPzine Weerbaar Opvoeden